logik

onerme ve onerme cesitleri slayt

Okuma Süresi:2 Dakika, 46 Saniye

ÖNERME ÇEŞİTLERİ

Önermeler gerektirdiği
yargı sayısı, yargının
niteliği, niceliği ve kipli
ği (tarzı) bakımından şu
türlere ayrılır:

  1. NİCELİKLERİNE GÖRE
    ÖNERMELER

Önermeler; niceliklerine göre
tümel, tikel ve tekil olmak
üzere üç grupta toplanır.

a) Tümel Önermeler:

Tümel terimlerin
yüklemlendirilmesiyle elde edilen
önermelerdir.

“Bütün yazarlar kültürlüdür.”,

“Hiçbir canlı ölümsüz değildir.

önermeleri nicelik olarak tümel
önermelerdir.

b) Tikel Önermeler:

Tikel terimlerin
yüklemlendirilmesiyle elde edilen
önermelerdir.

Şu önermeler tikeldir.

Bazı insanlar sabırlıdır.

Kimi öğrenciler başarılıdır.

Bazı ağaçlar çiçek açmaz.

Çoğu sanatçılar hoşgörülüdür.

c) Tekil önermeler:

Tekil terimlerin
yüklemlendirilmesiyle elde
edilen önermelerdir.

Örneğin;

“Sokrat bir filozoftur.”,

“Ali bir öğrencidir.” önermeleri
tekildir.

2.
NİTELİKLERİNE
GÖRE
ÖNERMELER

a) Evetleyici (Olumlu) Önermeler:

Özneye yüklenen yüklemin onaylandığı
önermelerdir.

Şu önermeler evetleyici niteliktedir.

Ali tembeldir. (Tekil evetleyici)

Tüm canlılar ölümlüdür (Tümel
evetleyici)

Bazı bitkiler zararlıdır. (Tikel
evetleyici)

b) Değilleyici (Olumsuz) Önermeler:

Özneye yüklenen yüklemi onaylamayan
önermelerdir.

Şu Önermeler bu niteliktedir.

Ali tembel değildir. (Tekil değilleyici)

Hiçbir canlı ölümlü değildir. (Tümel
değilleyiçi)

Bazı bitkiler zararlı değildir. (Tekil
değilleyiçi)

  1. İÇERİK BAKIMINDAN ÖNERMELER

a) Sentetik Önermeler:

Olgusal içerikli önermelerdir. Bu
önermelerin doğru ya da yanlış olduğunu
gözlem ya da deneye başvurarak
belirleyebiliriz.

Örneğin=

“Kar soğuktur.” ya da “Pamuk yumuşaktır.”
önermeleri sentetiktir.

Çünkü karın soğuk ya da pamuğun yumuşak
olup olmadığı gözlem ya da deneyle
belirlenebilir.

Bu tür önermeler doğru da olsa inkâr
edilebilir ve inkâr bizi çelişkiye düşürmez.

Örneğin=

“Kar soğuk değil, sıcaktır.” desek yanlış bir
iddiada bulunmuş oluruz ama, işlediğimiz
hata mantıksal değil olgusal olur.

b) Analitik Önermeler:

Olgusal içerikten yoksundur.

Özneye yüklenen yüklem; özneyi ne
nitelemekte ne de ona yeni bir şey
katmaktadır. Sadece onu
yinelemektedir.

Bu önermelerin doğruluk değerleri
gözlem ya da deneye gitmeksizin
belirlenebilir.

Örneğin=

“Canlılar, canlı değil cansızdır.” önermesi analitik
bir önermedir.

Çünkü bu önermenin doğruluk değerini saptamak
için gözlem ya da deneye başvurmak gereksizdir.

Önermenin kendisi mantıksal çelişkiyi
taşımaktadır. Başka bir deyişle bu önermenin
yanlışlığı olgusal değil, mantıksaldır.

“Tüm kara kediler karadır.” ya da “Üçgen, üç açılı
bir geometrik şekildir.” önermeleri de analitiktir.

  1. BİÇİMSEL
    ÖZELLİKLERİNE
    GÖRE
    ÖNERMELER

a) Kategorik (basit) Önermeler:

Kategorik (basit) önermeler; özne,
yüklem ve bağlaçtan oluşurlar ve tek bir
yargı bildirirler.

Oya bir öğrencidir

Bazı hayvanlar zararlı değildir,
önermeleri kategoriktir.

Bu önermelerde bir yüklem, bir özne ve
bir de bağlaç (dir, değildir gibi) vardır.

Kategorik önermeler, özne ve
yüklem arasında ilişkiye göre şu dört
türe ayrılır:

Tümel Olumlu: A Bütün insanlar
ölümlüdür.

Tümel Olumsuz: E Hiçbir insan
ölümlü değildir.

Tikel Olumlu: I Bazı insanlar
ölümlüdür.

b) Bileşik Önermeler:

Bu önermeler iki ya da daha
fazla önermeye ayrılabilir.

Çünkü içlerinde birden fazla
yargı vardır ve bir önerme
eklemine sahiptirler.

= Oysa basit önermelerin hiçbir
bölümü bir önerme değildir.

Örneğin, “Hava sıcaktır.” önermesi basittir.

Çünkü (kendinden başka) hiçbir bölümü
önerme değildir.

Oysa, “Hava sıcak ise gök mavidir.”
önermesi bileşik bir önermedir.

Çünkü “Hava sıcaktır.” ve “Gök mavidir.”
gibi iki önermeden oluşmaktadır.

Bileşik önermeler, “ya”, “ya da”, “değil”,
“ise”, “ve” gibi eklemler aracılığı ile basit
önermelerden kurulur.

Bileşik
Önerme
Türlerine
Örnekler:

  1. Koşullu önermeler

Yağmur yağarsa yerler
ıslanır.

Hava neme doyarsa
yağmur yağar.

  1. Seçenekli önermeler=

Yarın ya sinemaya ya da
pikniğe gideceğiz.

Ya ücretler arttırılacak ya
da fiyatlar düşürülecek.

  1. Bağlantılı önermeler=

Ne Ali ne de Ahmet çalıştı

Ne çiçekleri suladı ne de
ağaçları budadı.

  1. Nedenli önermeler=

Ahmet Efendi bakkala
görünmemeye çalışıyor; çünkü
borcu var.

Öğrenciler çalışıyor; çünkü sınava
hazırlanmaları gerekiyor.

  1. Ekli önermeler=

Ama, fakat, ve… gibi bağlaçlarla
kurulan önermelerdir.

Para malı satın alabilir, fakat
insanları asla.

Denizler aşan, memleket
değiştirir; fakat düşünüşü değil.

  1. Özgülü önermeler=

Yüklemin yalnız bir konuya
özgü olduğunu belirten
önermelerdir.

Yalnız Oya ev ödevini yaptı.

insan ancak ektiğini biçer.

  1. Çıkarmalı önermeler=

Aydın hariç, tüm sınıf
mantıktan hoşlanmazdı.

= Pazar hariç, her gün sekiz
saat çalışıyor.

  1. Karşılaştırmalı önermeler=

Ali, Ahmet’ten daha
çalışkandır.

Portakal, elmadan daha
besleyicidir.

  1. Sınırlandırıcı önermeler=

Anlatılan olayı zaman bakımından
sınırlandıran önermelerdir.

Üç gündür bu yol trafiğe kapalıdır.

Bir aydır Ahmet derslerine iyi
çalışıyor.

Happy
Happy
0
Sad
Sad
0
Excited
Excited
0
Sleepy
Sleepy
0
Angry
Angry
0
Surprise
Surprise
0

Average Rating

5 Star
0%
4 Star
0%
3 Star
0%
2 Star
0%
1 Star
0%

Bir Cevap Yazın