Page 47 - Fizik 10 | 1. Ünite
P. 47

4. BÖLÜM: AKIM VE MANYETİK ALAN


             Sıra Sizde - 15

            Dünya’nın merkezinde bulunan ve çoğunluğu eriyik demirden oluşan
            yüksek sıcaklıktaki sıvı akımından dolayı Dünya çevresinde manyetik
            alan oluşur.
            Buna göre

            I.  Arılar ve göçmen kuşların yönlerini bulmaları

            II.  Aurora denilen kutup ışınlarının oluşması
            III.  Güneş’ten gelen radyasyonun büyük bir kısmının Dünya yüzeyine
                ulaşamaması
            �fadeler�nden hang�ler� Dünya’nın manyet�k alanının sonuçların-
            dandır?

                 Çözüm
                 Çözüm














            Pusula ile Yön Nasıl Bulunur?                                         Görsel 1.26: Pusula

            Dünya’nın manyetik alanın etkisiyle yön bulmak için kullanılan pusula-         N
            lardaki ibre bir mıknatıstır ve Dünya’nın manyetik alanı doğrultusunda
            dengeye gelir. Pusula ibresinin N kutbu coğrafi kuzey kutbunu gösterir.
            Böylece gidilecek yön kolayca belirlenir. Yön bulunurken pusula yerin
            manyetik alanı dışındaki manyetik alanlardan da etkilenebilir. Cep tele-  W             E
            fonu, mıknatıs ve yüksek gerilim hatlarının çevresinde manyetik alan
            oluştuğundan yön bulurken pusulanın bu ve benzeri manyetik alanlar-
            dan yeterince uzak bir noktada kullanılması gerekir.
                                                                                           S
            Pusulada  önce  yönler  öğrenilmelidir.  N  kuzey,  S  güney,  E  doğu   Şek�l 1.29: Yer�n manyet�k alanına
            W batı yönünü göstermektedir (Görsel 1.26). Pusulanın üzerinde bulu-  göre dengelenm�ş pusula
            nan bu harfler yönlerin İngilizce karşılıklarının baş harfleridir. Pusulanın
            yön ibresi iki renkli olup kırmızı uç daima kuzeyi (N harfini) gösterir.
            Pusula ile yön aşağıdaki şekilde bulunur:                               N             E

            1.  Güneybatı yönünde gitmek isteyen biri, pusulayı yatay tuttuğunda
               pusula Şekil 1.29’daki gibi dengeye gelmiş olsun.

            2.  Pusulanın döner kapsülü, pusula ibresinin kırmızı ucu
               Şekil 1.30’daki gibi N (kuzey) kutbunu gösterecek şekilde döndü-    W
               rülür.                                                                             S

            3.  Pusulaya göre güneybatı yönü belirlenerek istenilen yönde ilerle-
               nir.                                                               G�d�lmek �stenen yön
                                                                             Şek�l 1.30: G�d�lecek gerçek yönün
                                                                                       göster�m�

                                                                                        10. SINIF FİZİK     59
   42   43   44   45   46   47   48   49   50   51   52