Page 23 - Fizik 10 | 1. Ünite
P. 23
2. BÖLÜM: ELEKTRİK DEVRELERİ
“Pillerin tükenme süresi” deneyinde de görüldüğü gibi seri bağlı pil-
lerle oluşturulan devredeki lambalar, üreteçlerin paralel bağlandığı
devredeki lambalara göre daha parlaktır ancak ışık verme süresi daha
azdır. Bu nedenle devre akımını artırmak için piller birbirine seri ve aynı
yönde akım üretecek şekilde bağlanır. Devrenin çalışma süresini artır-
mak için de üreteçler paralel bağlanır. El feneri, televizyon kumandası,
radyo ve elektrikli oyuncaklarda akımı artırmak için piller seri, çalışma
süresini artırmak için de paralel bağlanır.
Araştınız
Araştınız
1780 yılında Luigi Galvani (Luici Galvani) (1737-1798) laboratuvarında
bir kurbağayı keserken kullandığı bıçak kurbağanın sinir merkezine Üretecin keşfi üzerine deneyler
dokunduğunda ölü kurbağanın bacağının büzüldüğünü gözlemlemiştir. yapan bilim insanları Luigi Gal-
Bu gözlemden yola çıkan Galvani çeşitli deneyler yaparak hayvan- vani ve Alessandro Volta’nın
sal elektrik adı verdiği yeni bir tür elektrik bulduğunu öne sürmüştür. yaptığı çalışmaları araştırınız.
Alessandro Volta’ya (Alesandro Volta) (1745-1827) göre ise bacağın Bu iki bilim insanının bakış açı-
büzülmesinin nedeni ise dokundurulan metaldir. Elde edilen elektri- ları arasındaki farkı arkadaşları-
ğin iki metalden ve hücrelerin sıvı içermesinden kaynaklandığını ileri nızla tartışınız.
sürmüştür. Bundan faydalanarak bakır ve çinko metallerini kullanıp iki
nemli bez arasına tuz karışımlı sıvı koyup elektrik akımını elde etmiştir.
Böylece “Volta pili” diye adlandırılan pili icat etmiştir. 6 X
3 X
Örnek 6 X
X
Devredeki üreteçlerin iç dirençleri önemsizdir. 3 V
15 V
Buna göre X üretec�nden çek�len akımın ş�ddet� kaç A’d�r?
Çözüm 15 V
Elektrik devresinde ana kol akımının bulunması için toplam gerilimin
hesaplanıp eşdeğer dirence bölünmesi gerekir.
Birbirine paralel bağlı 6 X’luk dirençlerin eşdeğer direnci R olsun.
1
1
R 1 = 1 + 1 & R = 3 X olur .
6
6
1
R ve 3 X’luk direnç birbirine seri bağlı direnç hâline gelir.
1
R = R + 3
1
eş
R = 3 + 3 = 6 X olur.
eş
Paralel bağlı 15 V’luk üreteçlerin eşdeğeri, üreteçlerden birinin potan-
siyel farkına eşittir. 15 V’luk eşdeğer üreteçle 3 V’luk üreteç birbirine zıt
kutuplarla bağlandığı için devrenin toplam potansiyel farkı
V Toplam = 15 - 3 = 12 V olur.
V 12
Ana kol akımı I = Toplam = 6 = 2 A
R
T
eþ
1A
X
Ana kol akımı 2 A ise
2A
1A
X üretecinden geçen akım da 1 A bulunur.
10. SINIF FİZİK 35