Page 47 - Fizik 10 | 1. Ünite
P. 47
4. BÖLÜM: AKIM VE MANYETİK ALAN
Sıra Sizde - 15
Dünya’nın merkezinde bulunan ve çoğunluğu eriyik demirden oluşan
yüksek sıcaklıktaki sıvı akımından dolayı Dünya çevresinde manyetik
alan oluşur.
Buna göre
I. Arılar ve göçmen kuşların yönlerini bulmaları
II. Aurora denilen kutup ışınlarının oluşması
III. Güneş’ten gelen radyasyonun büyük bir kısmının Dünya yüzeyine
ulaşamaması
�fadeler�nden hang�ler� Dünya’nın manyet�k alanının sonuçların-
dandır?
Çözüm
Çözüm
Pusula ile Yön Nasıl Bulunur? Görsel 1.26: Pusula
Dünya’nın manyetik alanın etkisiyle yön bulmak için kullanılan pusula- N
lardaki ibre bir mıknatıstır ve Dünya’nın manyetik alanı doğrultusunda
dengeye gelir. Pusula ibresinin N kutbu coğrafi kuzey kutbunu gösterir.
Böylece gidilecek yön kolayca belirlenir. Yön bulunurken pusula yerin
manyetik alanı dışındaki manyetik alanlardan da etkilenebilir. Cep tele- W E
fonu, mıknatıs ve yüksek gerilim hatlarının çevresinde manyetik alan
oluştuğundan yön bulurken pusulanın bu ve benzeri manyetik alanlar-
dan yeterince uzak bir noktada kullanılması gerekir.
S
Pusulada önce yönler öğrenilmelidir. N kuzey, S güney, E doğu Şek�l 1.29: Yer�n manyet�k alanına
W batı yönünü göstermektedir (Görsel 1.26). Pusulanın üzerinde bulu- göre dengelenm�ş pusula
nan bu harfler yönlerin İngilizce karşılıklarının baş harfleridir. Pusulanın
yön ibresi iki renkli olup kırmızı uç daima kuzeyi (N harfini) gösterir.
Pusula ile yön aşağıdaki şekilde bulunur: N E
1. Güneybatı yönünde gitmek isteyen biri, pusulayı yatay tuttuğunda
pusula Şekil 1.29’daki gibi dengeye gelmiş olsun.
2. Pusulanın döner kapsülü, pusula ibresinin kırmızı ucu
Şekil 1.30’daki gibi N (kuzey) kutbunu gösterecek şekilde döndü- W
rülür. S
3. Pusulaya göre güneybatı yönü belirlenerek istenilen yönde ilerle-
nir. G�d�lmek �stenen yön
Şek�l 1.30: G�d�lecek gerçek yönün
göster�m�
10. SINIF FİZİK 59