Page 34 - Fizik 10 | 1. Ünite
P. 34
1. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA
“Manyetik alanın büyüklüğünün ortama bağlılığı” deneyinde camın
ve mukavvanın üzerindeki demir tozlarının görünümü arasında fark
olduğu gözlemlenir. Bunun nedeni mıknatıs ile demir tozları arasındaki
ortamın manyetik alanın büyüklüğünü etkilemesidir. Deneydeki demir
tozlarının deseni incelendiğinde bazı bölgelerde toplanan demir toz-
larının diğer bölgelerde toplanan demir tozlarından daha fazla olduğu
görülür (Görsel 1.13: a, b). Bu bölgelere mıknatısın kutupları denir.
Bütün mıknatıslar, kuzey N (North-nort) ve güney S (South-saut) olmak
üzere iki kutuptan oluşur.
a) b)
Görsel 1.13: a) Çubuk mıknatısın dem�r tozlarıyla etk�leş�m� b) U şekl�ndek� mıknatısın
dem�r tozlarıyla etk�leş�m�
Demir tozlarının deseni incelendiğinde mıknatısın etrafında çizgiler
oluştuğu görülür. Bu çizgiler mıknatısa yakın olan bölgelerde daha
belirgindir. Mıknatıstan uzaklaşıldıkça çizgilerin belirsizleştiği ve demir
tozlarının mıknatıstan daha az etkilendiği görülür. Demir tozlarının oluş-
turduğu desen, modelleme yapılarak mıknatısın etrafında oluşan man-
yetik alan çizgilerine benzetilebilir.
Mıknatısların etrafında oluşan manyetik alan, manyetik alan çizgileri ile
temsil edilir. Bu çizgiler, mıknatısların etrafında oluşan manyetik alanın
daha iyi anlaşılmasını sağlar.
Yön bulmada kullanılan pusula, çubuk mıknatısın manyetik alanı içeri-
sine konulduğunda pusula ibresi çubuk mıknatısın manyetik alanından
etkilenerek sapar. Pusula ibresinin konumu manyetik alan çizgilerine
teğettir (Şekil 1.21).
N S
Şekil 1.21: Mıknatısın manyetik alanı içerisindeki
pusula ibrelerinin konumu
46 10. SINIF FİZİK