Page 16 - Fizik 10 | 1. Ünite
P. 16

1. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA


                                               Dirençlerin Bağlanması


                                               Elektrikli devrelerde çok sayıda direnç kullanılır. Dirençlerden oluşan
                                               sistemlerde birden fazla direncin yaptığı etkiyi tek başına yapabilen
                                               dirence  eşdeğer d�renç denir. Eşdeğer direnç R  sembolüyle gös-
                                                                                            eş
                                               terilir.
                                               Elektrik devresinde dirençler, seri ve paralel olmak üzere iki ayrı şekilde
                                               bağlanabilir.
                                                1. Seri Bağlama

                                               Elektrik devresinde ya da devre parçasında dirençlerin uç uca gelecek
                                               şekilde birleştirilmesiyle oluşan bağlama şekline  ser� bağlama denir.
                                               Lamba, dirençli bir devre elemanıdır. Seri bağlı lambalar Şekil 1.13’teki
                                               gibi gösterilirken şematik gösterimi Şekil 1.14’teki gibidir.
                              V
                                               Dirençler seri bağlandığında üzerlerinden geçen akım şiddetleri eşit
                                               büyüklüktedir. Potansiyel farkları ise dirençlerin büyüklüğü ile doğru
                  Şek�l 1.13: Ser� bağlı lambalar   orantılı olarak paylaşılır. Dirençlerin uçları arasındaki potansiyel fark-

                       R       R     R         larının büyüklüğü V , V  ve V  ise (Şekil 1.14) Ohm Yasası’ndan
                                                                1
                                                                   2
                                                                         3
                        1       2     3
                     I      Ι      Ι      Ι       V = Ι $ R ⇒ V  = Ι $ R ,  V  = Ι $ R  ve V  = Ι $ R 3
                                                                                  3
                                                                             2
                                                             1
                                                                   1
                                                                       2
                        V      V      V
                         1      2      3          V = V  + V  + V  ifadesinde yerine yazılırsa
                                                       1
                                                               3
                                                           2
                                                  Ι  $ R  = Ι $ R  + Ι $ R  + Ι $ R 3
                                                     eş
                                                            1
                                                                  2
                            V                     R  = R  + R  + R bağıntısı bulunur.
                                                             2
                                                                 3
                                                        1
                                                   eş
                 Şek�l 1.14: Ser� bağlı d�rençler�n   Genelleme yapılırsa n tane direncin seri bağlı olduğu devrede eşdeğer
                       şemat�k göster�m�
                                               direnç
                                                   R  = R  + R  + ... + R n    bağıntısı ile hesaplanır.
                                                     eş
                                                          1
                                                              2
                                               2. Paralel Bağlama
                                               Elektrik devresinde ya da devre parçasında dirençlerin iki ucunun bir-
                                               biri ile birleştirilmesiyle oluşan bağlama şekline  paralel bağlama denir.
                                               Paralel bağlı lambalar Şekil 1.15: a’daki gibi gösterilirken şematik gös-
                                               terimi Şekil 1.15: b’deki gibidir.
                                                                                            R 1
                                                                                    I 1
                                                                                            R 2
                                                                                    I 2
                                                                                            R 3
                                                                                    I
                                                                                 I   3

                                                               V                            V


                                                              a)                           b)
                                                     Şek�l 1.15: a) Paralel bağlı lambalar b) Paralel bağlı d�rençler�n
                                                                       şemat�k göster�m�


           28     10. SINIF FİZİK
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21