Page 34 - Fizik 10 | 1. Ünite
P. 34

1. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA


                                               “Manyetik alanın büyüklüğünün ortama bağlılığı” deneyinde camın
                                               ve mukavvanın üzerindeki demir tozlarının görünümü arasında fark
                                               olduğu gözlemlenir. Bunun nedeni mıknatıs ile demir tozları arasındaki
                                               ortamın manyetik alanın büyüklüğünü etkilemesidir. Deneydeki demir
                                               tozlarının deseni incelendiğinde bazı bölgelerde toplanan demir toz-
                                               larının diğer bölgelerde toplanan demir tozlarından daha fazla olduğu
                                               görülür (Görsel 1.13: a, b). Bu bölgelere  mıknatısın kutupları denir.
                                               Bütün mıknatıslar, kuzey N (North-nort) ve güney S (South-saut) olmak
                                               üzere iki kutuptan oluşur.


















                                   a)                                                 b)
                              Görsel 1.13: a) Çubuk mıknatısın dem�r tozlarıyla etk�leş�m� b) U şekl�ndek� mıknatısın
                                                       dem�r tozlarıyla etk�leş�m�
                                               Demir tozlarının deseni incelendiğinde mıknatısın etrafında çizgiler
                                               oluştuğu görülür. Bu çizgiler mıknatısa yakın olan bölgelerde daha
                                               belirgindir. Mıknatıstan uzaklaşıldıkça çizgilerin belirsizleştiği ve demir
                                               tozlarının mıknatıstan daha az etkilendiği görülür. Demir tozlarının oluş-
                                               turduğu desen, modelleme yapılarak mıknatısın etrafında oluşan man-
                                               yetik alan çizgilerine benzetilebilir.

                                               Mıknatısların etrafında oluşan manyetik alan, manyetik alan çizgileri ile
                                               temsil edilir. Bu çizgiler, mıknatısların etrafında oluşan manyetik alanın
                                               daha iyi anlaşılmasını sağlar.

                                               Yön bulmada kullanılan pusula, çubuk mıknatısın manyetik alanı içeri-
                                               sine konulduğunda pusula ibresi çubuk mıknatısın manyetik alanından
                                               etkilenerek sapar. Pusula ibresinin konumu manyetik alan çizgilerine
                                               teğettir (Şekil 1.21).









                                                                  N                      S










                                                          Şekil 1.21: Mıknatısın manyetik alanı içerisindeki
                                                                    pusula ibrelerinin konumu


           46     10. SINIF FİZİK
   29   30   31   32   33   34   35   36   37   38   39