Page 45 - Fizik 10 | 1. Ünite
P. 45
4. BÖLÜM: AKIM VE MANYETİK ALAN
National Research Council (Neyşınıl Risörç Kansıl-Ulusal Araştırma
Konseyi) ve National Academy of Sciences (Neyşınıl Akademi of B
Saynsıs-Ulusal Bilimler Akademisi) tarafından desteklenen bir çalış-
mada yerleşim alanlarının enerji iletim hatlarına yakınlığıyla lösemi
(kan kanseri) hastalığı arasında bir ilişki olduğu ortaya konulmuştur.
Tellerin etrafında oluşan elektromanyetik alanların sinir sistemi üze- Ι Ι Ι Ι
rindeki olumsuz etkilerinden dolayı bağışıklık sisteminin zayıfladığı ve
kanser riskinin arttığı tıbbî olarak kabul edilmiştir. Ayrıca manyetik alan-
ların hassas cihazlar üzerinde de etkili olduğu bilinmektedir.
Elektromıknatıslar
Manyetik maddelerin üzerine sarılmış telden akım geçirildiğinde akımın Şek�l 1.28: Elektromıknatıs
oluşturduğu manyetik alandan etiklenen bu maddeler mıknatıslık özel- etrafında oluşan manyet�k alan
liği gösterirler. Bu şekilde oluşturulmuş yapay mıknatıslara
elektromıknatıs denir. Demir çubuğun etrafına dışı yalıtılmış iletken
tel sarılıp (Şekil 1.28) telden akım geçirildiğinde elektromıknatıs elde
edilir. Elektromıknatısın oluşturduğu manyetik alanın büyüklüğü, iletken
telden geçen akımın şiddeti ve sarım sayısı ile doğru orantılıdır.
Telefon konuşması sırasında telefonun içinde bulunan elektro-
mıknatıs, ses sinyallerini elektrik sinyallerine veya elektrik sinyallerini
ses sinyallerine dönüştürür. Elektromıknatıslar, mikrofondan hoparlöre
(Görsel 1.19), kapı zilinden (Görsel 1.20) elektrik motoruna
(Görsel 1.21), ölçü aletlerinden telgrafa, vinçlerden hızlı trene (maglev)
kadar birçok alanda sıkça kullanılır (Görsel 1.22).
Titreşim diyaframı
Bobin
Görsel 1.20: Kapı z�l�n�n yapısı
Doğal mıknatıs
Görsel 1.19: Hoparlörün yapısı
Maglev trenlerinin altında güçlü mıknatıslar bulunur. Tren raylarına
konulan elektromıknatısların oluşturduğu manyetik alan sayesinde
raylardan yükselen tren yüksek hızla hareket ettirilebilir.
Görsel 1.21: Elektr�k motoru
�ç�ndek� bob�n
Görsel 1.22: Maglev tren�
10. SINIF FİZİK 57