Page 8 - Fizik 10 | 1. Ünite
P. 8

1. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA



                              ,                “Katı bir iletkenin direnci” deneyinde elektriksel direncin telin uzunlu-
                    A                          ğuna, kesitine ve iletkenin cinsine göre değiştiği görülmektedir. Buna
                                               göre elektriksel direnç, iletkenin boyu (, ) ile doğru, iletkenin kesiti (A)
                      Şek�l 1.5: İletken tel   ile ters orantılıdır (Şekil 1.5).

                  Tablo 1.1: Bazı İletkenler�n Öz   İletkenin birim uzunluğu ve birim kesitindeki parçasının akımın geçişine
                       D�renç Değerler�        karşı gösterdiği dirence  öz d�renç denir. Öz direnç ρ (ro) sembolüyle
                               o
                             20 C Öz D�renç
                 İletken�n    Değerler� (ρ)    gösterilir. SI’da birimi Ohm $ metre dir ( X  $ m). Öz direnç maddeler için
                    Adı                        ayırt edici bir özelliktir.
                                 (X $ m)
                Alüminyum     2,82x10 -8       Bir iletkenin direnci
                Bakır         1,7x10 -8             R =  $ ρ   ,   bağıntısıyla bulunur.
                Demir         10x10 -8                    A
                Gümüş         1,59x10 -8       ρ  :  İletkenin öz direnci (X $ m)
                Altın         2,44x10 -8
                Karbon        3,5x10 -5         ,   : İletkenin boyu (m)
                                                                          2
                Platin        11x10 -8         A  : İletkenin dik kesit alanı (m )
                Wolfram       5,6x10 -8


                                                  Örnek

                         S�mülasyon           Öz d�renc� ρ, boyu , ve kes�t alanı A olan b�r �letken�n d�renc�n�
                                               artırmak �ç�n

                                               I.  İletkenin boyu artırılmalı.
                                               II.  İletkenin kesit alanı artırılmalı.
                                               III.  Öz direnci ρ dan daha büyük olan aynı boyutlarda bir iletken kulla-
                 B�r �letken�n d�renc�n�n bağlı   nılmalı.
                olduğu değ�şkenler� karekoddan   �şlemler�nden hang�ler� tek başına yapılab�l�r?
                   yararlanarak �nceley�n�z.





                                                  Çözüm
                                               Bir iletkenin direnci özdirenç ve boyu ile doğru orantılı olurken dik kesit
                                               alanıyla ters orantılıdır. Bu nedenle I ve III. öncüller doğrudur.


                    Hatırlatma
                    Hatırlatma
                                                Sıra Sizde - 2
                  Tungsten flamanlı lambalar
                (ampül) �ç�ndek� tel b�r d�rençt�r.     Aşağıda numaralar �le ver�len �fadeler�, harf �le ver�len �fadelerle
                                               eşleşt�r�n�z.

                                                1.  Birim yükün devreyi dolaşması için harca-
                                                   nan enerjidir. (  )                   a) Elektriksel direnç
                                                2.  Bir maddenin, elektronların hareketine   b) Potansiyel farkı
                                                   karşı gösterdiği zorluktur. (  )
                                                3.  Bir iletkenin dik kesitinden birim zamanda   c) Akım şiddeti
                                                   geçen yük miktarıdır. (  )



           20     10. SINIF FİZİK
   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13