Употребление дательного падежа без предлогов
-E halinin edatsız kullanılması
- Bir grup fiil ile -e hali yapılan işin; bir şahsın ya da eşyanın yararına olması bildirir. Bu fiillerden bazıları aşağıdakilerdir.
Покупать/купить satın almak
Давать/дать vermek
Помагать/помочь yardım etmek
Дарить/подарить armağan etmek
Мать купила книгу сыну. Anne oğluna kitap aldı.
Мой друг помогал мне. Arkadaşım bana yardım etti
Он давал баскетболный мяч другу. Basketbol topunu arkadaşına verdi
Я подарил цветок своей девушке. Kız arkadaşıma çiçek armağan ettim
- Bir konuşmanın hitabın açıklamanın yöneltildiği şahsın -e halinde olmasını gerektiren fiiller şöyledir.
Говорить/сказать-konuşmak звонить/позвонить-telefon açmak
Писать/написать-yazı yazmak отвечать/ответить-cevap vermek
Рассказывать/рассказать-anlatmak объяснять/объяснить-açıklamak
Гид сказал туристам, что прогулка закончилась. Rehber turistlere gezinin bittiğini söyledi
Не забудь позвонить сестре. Kız kardeşini aramayı unutma
Учитель рассказывал новое правило ученикам. Öğretmen öğrencilere yeni kuralları anlattı
Yukarıdaki fiillerin kökünden türeyen isimler de bu halde kullanılır.
| Ответ учителью | Помощь народу |
| Письмо брату | рассказ сыну |
УПОТРЕБЛЕНИЕ ДАТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА В БЕЗЛИЧНЫХ ПРЕДЛОЖЕНИЯХ ÖZNESİZCÜMLELERDE -E HALİNDEKULLANILMASI
- Aşağıdaki fiillerden sonra, fiillerin mastar haliyle birlikte -e halinin kişilik zamirleri kullanılır.
Надо gereklidir, zorunludur
Необходимо gereklidir
Нужно gereklidir
Можно mümkündür
Нельзя imkansızdır
Ученикам нужно отдыхать в лагаре. Öğrencilerin kampta dinlenmeleri gerekmektedir
Здесь людям нельзя говорить громко. Burada insanların yüksek sesle konuşmaları yasaktır
Президенту необходимо улететь в Турцию. Başkanın Türkiye’ ye gitmesi gerekmektedir
Мне надо служить в армии. Askerlik görevini yapmam lazım
- -o ile biten zarflar -e halinde kullanılır.
Весоло Neşelidir
стыдно Ayıptır
Грустно Üzgündür
интересно ilginçtir
Скучно Sıkıcıdır/Sıkıntılıdır
хорошо iyidir
Мне скучно домаi. Benim evde canım sıkılıyor
Мне холодно. Üşüyorum
Нам очень хорошо здесь. Biz burada çok iyiyiz
Мне стыдно за них. Ben onların adına utanç duyuyorum
Нам было очень грусто.Biz çok üzgündük
- Fiilin mastar şekli -e hali ile kullanıldığında eylemin mecburiyetini ve ya kaçınılmazlığını ifade edilmektir.
Всем сотрудникам собратся в пять часов. Bütün elamanların saat beşte toplanmaları lazım
Куда тебе ехать завтра?. Yarın nereye gitmen lazım
- -ся son takısı alan fiiller de -e haliyle kullanılır.
Мне не хотелось уйти отсуда
Buradan gitmek istemiyorum
Мне нравится как они танцуют. Dans ediş şekilleri hoşuma gidiyor
Мне не спится. Uyuyamıyorum
УПОТРЕБЛЕНИЕ ДАТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА ПРИ ОБОЗНАЧЕНИИ ВОЗРАСТА
Yaş Söylemede -E halinin Kullanılması
Сколько тебе лет? Senin Yaşın kaç?
Сколько вам лет? Sizin Yaşınız kaç?
Сколько ему лет? Onun yaşı kaç?
Rusça‘da yıl(год) kelimesi önüne geldiği sayıya göre farklı çekilir. Şöyle ki;
1 ve sonu bir ile biten sayılardan sonra ГОД
2,3,4 ve sonu bu rakamlarla biten sayılardan sonra ГОДА diğer sayılardan sonra ise ЛЕТ
Ему тридцать один год. O 31 yaşındadır
Мне 24 года. Ben 24 yaşımdayım
Моей бабушке 78 лет. Babaannem 78 yaşındadır
УПОТРЕБЛЕНИЕ ДАТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА С ПРЕДЛОГАМИ
-E HALİNDE EDATLARLA KULLANILMASI
- K(Ko) Edatının Kullanılması
1. Bu edat ile kendisine yaklaşılan şahıs veye eşya -e halinde kullanılır.
| Куда | (kuda) | nereye |
| К чему | (kı çemu) | neye doğru |
| К кому | (kı komu) | kime doğru |
Спортсмены бегут к финишу. Sporcular finiş çizgisine doğru koşuyorlardı
Утром он шёл к врачу. Sabahleyin doktora gitti
Он прилетел к отцу в Станбул. Đstanbul’a babasının yanına uçtu
Bu edat genel olarak önünde -под ve -при yaklaşma ve gelme bildiren önekleri bulunan fiiller ile birlikte kullanılır.
Офицер подошёл к танку. Subay tanka yaklaştı.
Автобус подъехал к остоновке. Otobüs durağa yaklaştı
Лодка подпыла к берегу. Kayık kıyıya doğru yanaştı
Yukarıdaki cümlelerde görüldüğü gibi под öneki alan fiillerden sonra her zaman k edatı gelmektedir. -При öneki ise sadece canlı bir şeye yönelmeyi ifade ederken kullanılır
Рабочие пришли к инженеру. İşçiler mühendisin yanına gitti
Ко мне пришла одна подруга. Kız arkadaşım bana geldi
- По Edatının Kullanılması
Bu edat yalnız -e halinde değil aynı zamanda -de ve-i halinde de kullanılır.
- Bu edat bir yüzey üstünde yapılan hareketi göstermede где sorusuna cevap olarak kullanılır.
Где они гуляли? Nerede dolaşıyorlardı?
Они гуляли по босфорскому мосту. Boğaz köprüsü üzerinde dolaşıyorlardı
Отец ходил по комнате. Baba odada dolaşıyordu
Слёзы у нее текли по щекам. Gözyaşları yanağından akıyordu.
- Bir hareketin yerini, kapsamını ve yönünü bildirmede de bu edat kullanılır.
По всем институтам собирались группы добровольцев. Tüm üniversitelerden gönüllü gruplar toplandı
Кондуктор гулял по всем вагонам поезда. Kondüktör trenin tüm vagonlarını dolaştı
- Haberleşme araçlarını başında “vasıtasıyla, yoluyla” anlamlarını karşılamada kullanılır.
Cлушать по радио Radyodan duymak
Выступать по радио radyoda yayına çıkmak
Послать письмо по почте mektubu posta yoluyla göndermek
Послать телеграмму по почте telgrafı posta yoluyla göndermek
Позвонить по телефону telefon açmak
- Belli arlıklarla yapılan bir hareketi göstermede bu edatı kullanılır. Когда sorusuna cevap verilir
Ученики сдают экзамены по пятницам. Öğrenciler Cuma günleri sınav oluyorlar
Мы гуляем по вечерам по парку. Cuma akşamları parkı gezeriz
Я изучаю русский язык по ночам. Rusça’yı geceleri çalışırım
- Bir alanda ihtisas sahibi olma ya da çalışma yapma bildirirken bu edat kullanılır
У него завтра будет экзамен по физике. Yarın fizik sınavımız var
Мой сосед – специалист по аграрному хозяйству. Komşum tarım alanında uzmandır
- Akrabalık ya da başka bir nedenden dolayı mevcut ilişkiye işaret ederken bu edat kullanılır..
Я встретил товарища по школе. Okuldan arkadaşım ile tanıştım
Мы родственники по отцу. Biz baba tarafından akrabayız
- -e göre anlamında bu edat kullanılır.
Они изменили план работы по желанию. Planı müdürün isteğine göre değiştirdiler
По мнению товарища завтра будет хорошая погода. Arkadaşımın fikrine göre yarın hava güzel olacak
БЛАГОДАРЯ EDATININ KULLANILMASI
Bir şeyin “sayesinde, yardımıyla” elde edilen olumlu sonucu belirtirken bu edat kullanılır
Благодаря хорошей погоды экскурсия была отличная. İyi hava sayesinde gezimiz çok güzel geçti
Благодаря вашей помощи я сдал экзамен. Sizin yardımınız sayesinde sınavı geçtim.
ВОПРЕКИ EDATININ KULLANILMASI
Bu edat -e rağmen anlamını karşılar
Вопреки совету врача больной встал с постели. Doktorun tavsiyelerine rağmen hasta yataktan kalktı.
Вопреки трудностями мы выполнили работу. Zorluklara rağmen işimizin üstesinden geldik
НАВСТРЕЧУ EDATININ KULLANILMASI
Birisinin karşısına çıkma karşısına rast gelme anlamlarında hareket fiilleri kullanılır
Навстречу нам шли друзья. Arkadaşlarımız bize doğru yürüyorlardı
Мой друг шёл навстречу мне. Arkadaşım bana doğru yürüyordu
СОГЛАСНО EDATININ KULLANILMASI
Gereğince anlamını karşılayan bu edat hem -e hali hem de -in halinde kullanılır.
Согласно решению суда воры были посажёны в тюрмы. Mahkeme kararı gereğince hırsızlar hapishaneye koyuldu.
Согласно распоряжению директора занятия будут начинается в 8 часов. Müdürün emri gereğince dersler 8’de başlayacak