YALIN HALİ

İsimlerin durum eki almamış şeklidir. İsimler çekim eki ve yapım eki alsalar da yalın halde sayılır.

ÖRNEK: Oda, adam, düşünce, yol, kitaplık, defter(ler), çalışkan

YÖNELME HALİ(-e hali):

İsmin –e ve –a eki almış halidir. Cümlede isme yönelme anlamı katar. Yükleme Neye?, Kime? Sorularına alınan cevaptır. Yönelme eki almış kelime cümlede dolaylı tümleç görevinde olur.

ÖRNEK: -Kedi ağaca çıktı.

-Suyu bardağa koydu.

–İstediğin kitapları masaya koydum.

–Bahçeye çıkıp biraz oynayalım mı?

–En sevdiğim sanatçı bugün İzmir’e geliyormuş.

–Bahçedeki ağaçlara su verdin mi?

BELİRTME HALİ(-i hali):

İsmin “-ı, -i, -u, -ü” belirtme hâl eklerinden birini almış biçimidir. İsmin bu hâline, “i hâli” de denilmektedir.

Cümlede bir nesneyi belirttiği için “neyi?” sorusu ile bulunabilir. Belirtme durumu eki, sonuna geldiği sözcüğü belirtili nesne yapar

ÖRNEK:

Canlılar güneşi bekliyor.(Neyi bekliyor?)
Evdeki kitapları getirdim.(Neyi getirdin?)
Evde ebruyu gördüm.(kimi gördün?)

BULUNMA HALİ (-de hali)

İsimlerin “-da,-de,-ta,-te” eki almış halidir.

Cümleye bulunma anlamı katar.

ÖRNEK: Sokakta çok insan var.
Bu kelime sözlükte yok.
Evde oturan annesiydi.

Ağacın dalında bir kuş vardı.

Not:   Eğer     “-da,-de”     eki     kelimenin     anlamını değiştirmişse bu hal eki değil yapım ekidir.

O öğrenci en gözde oyuncumuzdur.

ÇIKMA HALİ (-den hali):

Eklendiği kelimeyi dolaylı tümleç yapar; “çıkma, ayrılma, uzaklaşma” bildirir. İsmin ayrılma hâli, yani dolaylı tümleç, yükleme sorulan “nereden, kimden, neden” sorularının cevabıdır.

İsmin sonuna –den veya dan eklerinden birisinin gelmesiyle olur

ÖRNEK:

okul-dan çıktı, ev-den ayrıldı, yurt-tan geliyor, devlet-ten istedi…