İtalyanca Geniş Zaman
| ARE | ERE | IRE |
| o | o | o |
| i | i | i |
| a | e | e |
| iamo | iamo | iamo |
| ate | ete | ite |
| ano | ono | ono |
Geniş zamanda kurallı fiil çekiminde, yukarıda görüldüğü gibi fiilin bittiği çekime göre fiil’e farklı ekler getirilmektedir. İtalyan dilinde fiilin çekimi her şahışa göre farklı biçim almaktadır. Yıllardır beyinlerimiz ingiliz dili tarafından yıkandığından bunu ilk bakışta kavramamız zor olabilir.
Olay aynen dilimizdeki fiil çekimi gibi gerçekleşir.
Mesela geniş zaman kullanarak sevmek fiilini şahışlara uygulamak istediğinizde ne yaparsınız.
Öncelikle “sevmek” fiilinin mastar ekini çıkartırsınız.
Elinizde fiilin kökü olan sev kalır.
Sonrada tüm şahışlar için bu fiili çekmeye başlarsınız.
Ben sev erim.
Sen sev ersin.
O sev er.
Biz sev eriz.
Sizler sev ersiniz.
Onlar sev erler.
Bunu şimdi italyan dilinde gerçekleştirelim. Öncelikle “dinlemek” anlamına gelen “ascoltare” fiilinin köküne ulaşalım. “are” ekini çıkartığımız takdirde köke ulaşırız. Elinizde fiilin kökü olan “-ascolt” kalır. Yukarıda sunduğumuz tabloda geniş zaman içerisinde “-are” bitimli fiillerin köklerine eklenecek olan ekler sunulmuştur.
Bunlar ;
o
i
a
iamo
ate
ano
Elimizde bütün araçlar olduğuna göre şu işi bitirelim.
| Ascolt | o |
| Ascolt | i |
| Ascolt | a |
| Ascolt | iamo |
| Ascolt | ate |
| Ascolt | ano |
Gördüğünüz gibi aynı türkçe gibi geniş zaman için gerekli ekleri fiilin köküne ekliyoruz. İtalyan dilinde fiiller bitimine göre üç’e ayrılmakta ve her bitime göre geniş zamanda farklı ekler eklenmektedir. “Are” bitimli kurallı fiillerin geniş zamanda çekimi !
| -are |
| o i a iamo ate ano |
Bunlarda ne ? Tamam tamam acele etmeyin ve telaşlanmayın “Amare” fiilini inceleyelim. Bu fiil “sevmek” anlamına geliyor.
| Am | o |
| Am | i |
| Am | a |
| Am | iamo |
| Am | ate |
| Am | ano |
Yaptığımız işi bir kere özetleyelim.
Adım 1: Amare fiilinin kökü alındı.
Adım 2: Alınan kök (-Am) a presente için gerekli yardımcı ekler (o, i, a, iamo, ate ano ) sıra ile eklendi.
(Amo, Ami, Ama, Amiamo, Amate, Amano)
Görüldüğü üzre, fiil çekildiğinde fiilin başına şahış zamiri getirmeye gerek yoktur.
Mesela ” Ben seviyorum ” demek için “Amo” yeterlidir. “Io Amo” ise gereksizdir.
Nasıl anlayabiliyormusunuz.
Hadi gayret Türkiye……………….
Pekala şimdi ikinci gruba geçiyoruz.
“Ere” bitimli kurallı fiillerin geniş zamanda çekimi !
| -ere |
| o i e iamo ete ono |
Dikkatli bir okuyucu neden ERE çekiminde bazı çekimlerin mavi ile çizildiğini merak etmiştir. ERE nin ARE den farkı bu kadardır.
“Scrivere” fiilini inceleyelim. Bu fiil “yazmak” anlamına geliyor.
| Scriv | o |
| Scriv | i |
| Scriv | e |
| Scriv | iamo |
| Scriv | ete |
| Scriv | ono |
Scrivere fiilini inceledik.
Adım 1. Scrivere fiilinin kökü alındı..
Adım 2: Alınan kök (-SCRIV ) e gerekli ekler eklendi.
(o, i, e, iamo, ete, ono )
“ire” bitimli kurallı fiillerin geniş zamanda çekimi !
| -ire |
| o i e iamo ite ono |
Dikkatli bir okuyucu neden IRE çekiminde bir çekimin pembe ile çizildiğini merak etmiştir. IREnin ARE ve ERE den farkı bu kadardır.
“Dormire” fiilini inceleyelim. Bu fiil “uyumak” anlamına geliyor.
| Dorm | o |
| Dorm | i |
| Dorm | e |
| Dorm | iamo |
| Dorm | ite |
| Dorm | ono |
Dormire fiilini inceledik.
Adım 1. Dormire fiilinin kökü alındı..
Adım 2: Alınan kök (-Dorm ) e gerekli ekler eklendi.
(o, i, e, iamo, ite, ono )
Aşağıdaki örneklerle öğrendiklerimizi pekiştirelim.
| TORNARE | PRENDERE | SENTIRE |
| Torno | Prendo | Sento |
| Torni | Prendi | Senti |
| Torna | Prende | Sente |
| Torniamo | Prendiamo | Sentiamo |
| Tornate | Prendete | Sentite |
| Tornano | Prendono | Sentono |
İtalyan dilinde geniş zaman “Presente” olarak adlandırılır. Bu zaman sürekli yapılan eylemleri göstermekte kullanılır. Bu zamanda kurallı fiil çekimlerini az önce öğrendiniz. Şimdi geniş zamanda kuralsız fiilleri öğrenme zamanı. Aşağıda sunacağımız fiillerin hepsi geniş zamanda kuralsız fiil özelliği gösterir.
Uscire ( Çıkmak )
Stare ( Kalmak, Oturmak, Olmak )
Finire ( Bitirmek )
Bere ( İçmek )
Rimanere ( Kalmak, Oturmak )
Pagare ( Ödemek )
Cercare ( Aramak )
Capire ( Anlamak )
Spedire ( Göndermek )
Preferire ( Tercih Etmek)
Volere ( İstemek )
Dovere ( Zorunda Olmak )
Potere ( E -Bilmek )
Fare ( Yapmak )
Dare ( Vermek )
Dire ( Söylemek )
Andare ( Gitmek )
Sapere ( Bilmek )
Venire( Gelmek )
Sunduğumuz fiilleri bir önceki bölümde verdiğimiz eklerle geniş zamana göre çekemezsiniz.
| VOLERE | DOVERE | POTERE |
| Voglio | Devo | Posso |
| Vuoi | Devi | Puoi |
| Vuole | Deve | Puo |
| Vogliamo | Dobbiamo | Possiamo |
| Volete | Dovete | Potete |
| Vogliono | Devono | Possono |
Nasıl ? Gördüğünüz üzere kuralsız fiillerin çekiminde hazır ek kullanamıyoruz.
Fiilin kökünü al üstüne geniş zaman ekini koy uygulaması bu noktada sona eriyor.
Bu noktadan sonra ezber devreye giriyor.
Hadi biraz örnek cümle çözümleyelim
“Voglio dire” ne anlama gelir ?
Voglio: Ben isterim
Dire: Söylemek
Voglio dire: Söylemek isterim
Dikkat ediniz; cümle içerisinde şahış zamirini kullanmadık.
Ama biliyoruz ki “voglio” zaten fiilin birinci şahış çekimine isabet etmektedir.
Cümle içerisinde bir daha şahış zamiri kullanmak anlamsızdır.
Çok ısrar ediyorsanız aşağıdaki gibi de cümle kurabilirsiniz. ” Io voglio dire “
“Vogliono un caffé” ne anlama gelir?
Vogliono: Onlar isterler
un caffé : Kahve
Vogliono un caffé: Onlar kahve isterler
“Vogliamo andare” ne anlama gelir?
Vogliamo : Biz isteriz
Andare : Gitmek
Vogliamo andare : Biz gitmek isteriz
“Vuole un libro” ne anlama gelir?
Vuole : O ister
un libro : Kitap
Vuole un libro : O kitap ister
“Dobbiamo studiare” ne anlama gelir ?
Dobbiamo : Biz zorundayız.
Studiare : Çalışmak
Dobbiamo studiare : Çalışmak zorundayız
“Devo dire” ne anlama gelir?
Devo : Ben zorundayım
Dire : Söylemek
Devo dire : Söylemek zorundayım
“Devono partire” ne anlama gelir?
Devono : Onlar zorundalar
Partire : Yola koyulmak
Devono partire : Onlar ayrılmak zorundalar
“Puo aspettare” ne anlama gelir?
Puo : E-bilirsiniz
Aspettare : Beklemek
Puo aspettare : Bekleyebilirsiniz
“Puoi lavorare” ne anlama gelir?
Puoi : E-bilirsin
Lavorare : Çalışmak
Puoi lavorare : Çalışabilirsin
“Posso parlare” ne anlama gelir ?
Posso : E-bilirim
Parlare : Konuşmak
Posso parlare : Konuşabilirim
“Come vuole una cosa cosi !” ne anlama gelir ?
Come : Nasıl ?
Vuole : ister
Cosa: Şey
Cosi : Böyle
Come vuole una cosa cosi : Nasil ister boyle bir seyi !
İtalyanca Geniş Zaman fare dare dire
| FARE | DARE | DIRE |
| Faccio | Do | Dico |
| Fai | Dai | Dici |
| Fa | Da | Dice |
| Facciamo | Diamo | Diciamo |
| Fate | Date | Dite |
| Fanno | Danno | Dicono |
Hadi biraz örnek cümle çözümleyelim
“Faccio la spesa” ne anlama gelir?
Faccio : Ben yaparım
La spesa : Alışveriş
Faccio la spesa : Alışveriş yaparım
“Facciamo la partita” ne anlama gelir?
Facciamo : Biz yaparız
La partita : Maç
Facciamo la partita : Maç yaparız
“Fanno colazione”ne anlama gelir?
Fanno : Onlar
Colazione : Kahvaltı
Fanno colazione : Kahvaltı yaparlar
“Fa l’esercizio” ne anlama gelir?
Fa : O yapar
L’esercizio : Ödev
Fa l ‘esercizio : Ödev yapar
“Da un libro” ne anlama gelir?
Da : Sen verirsin
Un libro : Kitap
Da un libro : Sen kitap verirsin
“Do una casa” ne anlama gelir?
Do : Ben veririm
Una casa : Ev
Do una casa : Ben ev veririm
“Dico la verita” ne anlama gelir?
Dico : Ben söylerim
La verita : Gerçek
Dico la verita : Ben gerçeği söylerim
“Diciamo a qualcosa” ne anlama gelir?
Diciamo : Biz söyleriz
Qualcosa : Şey
Diciamo a qualcosa : Biz birşeyler söyleriz
“Marco dice ” ne anlama gelir?
Dice : Söylerler
Marco : Marco
Marco dice : Marco söylerler
“Con chi fai questo ? ” ne anlama gelir ?
Con : ile (soru kelimesi ile baslayan soru cumlelerinde soru kelimesinden-burada soru kelimesi CHI dir-once gelir)
Chi : Kim
Fai : Yaparsın
Questo : Bu
Con chi fai questo ? : Bunu kiminle yapiyorsun ?
| ANDARE | VENIRE | SAPERE |
| Vado | Vengo | So |
| Vai | Vieni | Sai |
| Va | Viene | Sa |
| Andiamo | Veniamo | Sappiamo |
| Andate | Venite | Sapete |
| Vanno | Vengono | Sanno |
“Vado al mare” ne anlama gelir ?
Vado : Ben giderim
İl mare : Deniz
Vado al mare: Denize giderim
“Va al cinema” ne anlama gelir ?
Va : O gider
İl cinema : Sinema
Va al cinema : sinemaya gider
“Vengo da İzmir” ne anlama gelir ?
Vengo : Ben gelirim
da : den
Vengo da İzmir : İzmir’den gelirim
“Viene da istanbul” ne anlama gelir ?
Viene : O gelir
da : den
Viene da İstanbul : İstanbul’dan gelir
“So l’inglese”ne anlama gelir ?
So : Ben biliyorum.
l’inglese : İngilizce
So l’inglese : İngilizce biliyorum
“Sappiamo l’italiano” ne anlama gelir ?
Sappiamo : Biz biliyoruz
l’italiano : İtalyanca
Sappiamo italiano : İtalyanca biliyoruz
“Sanno lo spagnolo” ne anlama gelir ?
Sanno : Onlar biliyorlar.
lo spagnolo : İspanyolca
Sanno lo spagnolo : İspanyolca biliyorlar
“Possono venire qui stasera ” ne anlama gelir ?
Possono: Ebilirler
Venire: Gelmek
qui(qua da olurdu): Burasi,buraya,burada
stasera: Bu aksam.
Possono venire qui stasera ? : Bu aksam buraya gelebilirler mi ?
| USCIRE | SALIRE | STARE | FINIRE |
| Esco | Salgo | Sto | Finisco |
| Esci | Sali | Stai | Finisci |
| Esce | Sale | Sta | Finisce |
| Usciamo | Saliamo | Stiamo | Finiamo |
| Uscite | Salite | State | Finite |
| Escono | Salgono | Stanno | Finiscono |
Dikkat: Finire fiilin çekimi çok önemlidir.
Çünkü “Capire, Spedire, Preferire” fiilleri de bu şekilde çekilir.
” Provate a uscire da questa stanza ” ne anlama gelir ?
Provate : Deneyin
uscire : çıkmak
da : -den, -dan
questa : bu
stanza : oda
Provate a uscire da questa stanza : Bu oda’dan çıkmayı deneyin
” Voglio salire sulla tua barca ” ne anlama gelir ?
Voglio : isterim
salire : çıkmak/binmek
sulla : üzerine
tua barca :senin sandalın
Voglio salire sulla tua barca : Senin sandalına binmek isterim
” Preferisco stare con i predenti ” ne anlama gelir ?
Preferisco : Tercih ederim
stare : kalmak/olmak
con : ile
i predenti : kaybedenler
Preferisco stare con i predenti : Kaybedenlerle olmayı tercih ederim
” Emozioni non finire ” ne anlama gelir ?
Emozioni : Heyecan/Duygular
non finire : bitmeyecek
Emozioni non finire : Heyecan hiç bitmeyecek
” Capire la bosnia ” ne anlama gelir ?
Capire : Anlamak
la bosnia : bosna
Capire la bosnia : Bosna’yı anlamak
” Per spedire email da pagine ASP ” ne anlama gelir ?
Per : İçin
spedire : göndermek/yollamak
da : -den, -dan
pagine : sayfalar
asp : asp (arkadaşlar asp bir teknoloji )
Per spedire email da pagine ASP : ASP sayfalarından email göndermek için
” Perché preferire il prodotto biologico? ” ne anlama gelir ?
Perché : Niçin
Preferire : tercih etmek
il prodotto : ürün
biologico : biyolojik
Perché preferire il prodotto biologico : Neden biyolojik ürün tercih edilir ?
| BERE | RIMANERE | PAGARE | CERCARE |
| Bevo | Rimango | Pago | Cerco |
| Bevi | Rimani | Paghi | Cerchi |
| Beve | Rimane | Paga | Cerca |
| Beviamo | Rimaniamo | Paghiamo | Cerchiamo |
| Bevete | Rimanete | Pagate | Cercate |
| Bevono | Rimangono | Pagano | Cercano |
” Cultura del bere ” ne anlama gelir ?
Cultura : Kültür
del : -nın, -nin
bere : içmek
Cultura del bere : İçme kültürü
” Liberi di non bere ” ne anlama gelir ?
Liberi : Özgürlük(ler)
di : -nın, -nin
non bere : içmemek
Liberi di non bere : İçmeme özgürlüğü
” Voglio rimanere qui ” ne anlama gelir ?
Voglio : isterim
rimanere : kalmak
qui : burada
Voglio rimanere qui : Burada kalmak isterim
” ” La formula giusta per pagare le tasse ” ne anlama gelir ?
La formula : Formül
giusta : doğru
per : için
pagare : ödemek
le tasse : vergiler
La formula giusta per pagare le tasse : Vergileri ödemek için doğru formül
” Paghiamo responsabilità del passato ” ne anlama gelir ?
Paghiamo :Öderiz
responsabilità : sorumluluk
del : -nın, -nin
passato : geçmiş
Paghiamo responsabilità del passato : Geçmişim sorumluluklarını öderiz
” Cerco l’amore ” ne anlama gelir ?
Cerco : Ararım
l’amore : aşk
Cerco l’amore : Aşk’ı ararım
” Cerchiamo gente come te ” ne anlama gelir ?
Cerchiamo : Arıyoruz
gente : insanlar
come : gibi
te : sana
Cerchiamo gente come te : Senin gibi insanlar arıyoruz
” Voglio salire sulla tua barca ” ne anlama gelir ?
Voglio : isterim
salire : çıkmak/binmek
sulla : üzerine
tua barca :senin sandalın
Voglio salire sulla tua barca : Senin sandalına binmek isterim
” Preferisco stare con i predenti ” ne anlama gelir ?
Preferisco : Tercih ederim
stare : kalmak/olmak
con : ile
i predenti : kaybedenler
Preferisco stare con i predenti : Kaybedenlerle olmayı tercih ederim
| ESSERE | AVERE |
| Sono | Ho |
| Sei | Hai |
| é | Ha |
| Siamo | Abbiamo |
| Siete | Avete |
| Sono | Hanno |
Essere
“Essere” fiili en basit anlamda “olmak” manasına gelmektedir.
Sono turco : Ben türküm
Emre é turco : Emre türk
Sono l’italiano : Ben italyanım
” Noi non siamo angeli ” ne anlama gelir ?
Noi : Biz
non siamo : değiliz
angelo : melek
Noi non siamo angeli : Biz melek değiliz
” Noi siamo chiesa ” ne anlama gelir ?
Noi : Biz
siamo : olmak
chiesa : kilise
Noi siamo chiesa : Biz kiliseyiz.
” Essere liberi ” ne anlama gelir ?
Essere : olmak
liberi : özgürlükler
Essere liberi : Özgür olmak
Avere
Avere fiili “olmak” manasına gelir. Essere fiilinden farkı ise;
Bir varlığa sahip olmak ( Bir kitaba sahibim, Bir kız arkadaşa sahibim)
Bir yaşa sahip olmak ( Ben 23 yaşındayım, Ben 34 yaşındayım)
Ho un amico l’italiano : Ben bir italyan arkadaşa sahibim
Ayşe ha un libro : Ayşe bir kitaba sahip
Ho venti anni : Yirmi yaşındayım
” Ho un segreto con un papà ” ne anlama gelir ?
Ho : Sahibim
un segreto : sır
con : ile
un papà : baba
Ho un segreto con un papà : Baba ile ilgili bir sırrım var
” Ho un enorme debito ” ne anlama gelir ?
Ho : Sahibim
un enorme : büyük
debito : borç
Ho un enorme debito : Büyük bir borcum var
” Non abbiamo paura delle grandi potenze ” ne anlama gelir ?
Non abbiamo : Sahip değiliz
paura : korku
delle : -den, -dan
grande : büyük
potenza : güç, kuvvet
Non abbiamo paura delle grandi potenze : Büyük güçlerden korkmuyoruz
” Nino ha sedici anni ” ne anlama gelir ?
Ha : Sahip
sedici anni : 16 yaş
Nino ha sedici anni : Nino 16 yaşında.
| TORNARE | PRENDERE | SENTIRE |
| Torno | Prendo | Sento |
| Torni | Prendi | Senti |
| Torna | Prende | Sente |
| Torniamo | Prendiamo | Sentiamo |
| Tornate | Prendete | Sentite |
| Tornano | Prendono | Sentono |
| VOLERE | DOVERE | POTERE |
| Voglio | Devo | Posso |
| Vuoi | Devi | Puoi |
| Vuole | Deve | Puo |
| Vogliamo | Dobbiamo | Possiamo |
| Volete | Dovete | Potete |
| Vogliono | Devono | Possono |
| FARE | DARE | DIRE |
| Faccio | Do | Dico |
| Fai | Dai | Dici |
| Fa | Da | Dice |
| Facciamo | Diamo | Diciamo |
| Fate | Date | Dite |
| Fanno | Danno | Dicono |
| ANDARE | VENİRE | SAPERE |
| Vado | Vengo | So |
| Vai | Vieni | Sai |
| Va | Viene | Sa |
| Andiamo | Veniamo | Sappiamo |
| Andate | Venite | Sapete |
| Vanno | Vengono | Sanno |
| USCIRE | SALIRE | STARE | FINIRE |
| Esco | Salgo | Sto | Finisco |
| Esci | Sali | Stai | Finisci |
| Esce | Sale | Sta | Finisce |
| Usciamo | Saliamo | Stiamo | Finiamo |
| Uscite | Salite | State | Finite |
| Escono | Salgono | Stanno | Finiscono |
| BERE | RIMANERE | PAGARE | CERCARE |
| Bevo | Rimango | Pago | Cerco |
| Bevi | Rimani | Paghi | Cerchi |
| Beve | Rimane | Paga | Cerca |
| Beviamo | Rimaniamo | Paghiamo | Cerchiamo |
| Bevete | Rimanete | Pagate | Cercate |
| Bevono | Rimangono | Pagano | Cercano |
İtalyanca Gelecek Zaman