Tamlayan (-in) Halinin İsim Tamlaması Şeklinde Kullanılması
Türkçe’deki ‘öğrencinin kitabı’, ‘Öğretmenin kalemi’ gibi tamlamalar Rusça’da tersten yapılmaktadır.
Учебник студента (öğrencinin ders kitabı)
Bu tamlamanın özensiz çevirisi şöyle olurdu: ‘Ders kitabı öğrencinin’
Dikkat edilirse студент (öğrenci) kelimesinin ismin -in haliyle çekildiğidir. Bu kelimenin yalın hali, студент, -in halinde çekilmiş şekli ise студента dır. Yani -in halinde, eril cins bir kelime olduğu için, sonuna -a almıştır.
Ответ ученика. Öğrencinin yanıtı
Ответ ученика удивил меня Öğrencinin yanıtı beni şaşırttı.
Kullanılan eylemin geçtiği nesneyi göstermek için isimler -in halinde kullanılır. Bu tip durumlarda fiillerden türemiş isimler kullanılr.
Чтение книги Kitabın okunması
Пение гимна Milli marşın söylenmesi
слушание лекции Dersin dinlenmesi
Fakat fiillerden sonra isimler -i hali takılarını alırlar
читать книгу kitap okumak
петь гимн milli marş söylemek
слушать лекцию dersi dinlemek
Çokluk azlık bildiren zarflardan sonra genel olarak -in hali çoğul kullanılır.
много pek çok
много книг pek çok kitap
много знаний pek çok bilgi
немного biraz
немного вещей biraz eşya
немного воды biraz su
мало az
мало лудей az insan
сколько Ne kadar?
сколько людей Ne kadar insan
Rusça’da два (2) три (3) ve четыре (4) ve sonu bu rakamlarla biten sayılardan sonra gelen isimler -in hali tekil kullanılır.
Два студента İki insan
33 слова Otuz üç sözcük
24 книги Yirmi dört kitap
Örneklerde görüldüğü gibi Eril ve Nötr Cins için два, dişil cins için две kullanılmaktadır. Rusça’da 1 ve 2 rakamlarında cinsiyet söz konusudur. Diğer rakamlar bütün cinsler için tek tiptir.
три студентаüç öğrenci
сто два слова Yüz iki kelime
103 книги Yüz üç kitap
сорок четыре студентки Kırk dört kız öğrenci
5 -20 rakamlarından sonra gelen isimler ve isim soylu sözcükler -in hali çoğul olur.
Двенадцать студентов гуляли по городу. 12 öğrenci şehirde geziyorlardı
Я прочитал 18 книг
Ben on sekiz kitap okudum
В нашем городе одиннадцать кинотеатров.
Bizim şehirde 11 tane sinema var
Я съел 5 хлебов
Beş ekmek yedim
Там был 15 собак
Orada 15 köpek vardı
УПОТРЕБЛЕНИЕ РОДИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА С ПРЕДЛОГАМИ TAMLAYAN HALİNDE EDATLARLA KULLANILMASI
Yer Gösteren Edatlar
Около школы okulun yakınında
Возле дома evin yanında
У двери kapının yanında
вокруг леса ormanın çevresinde
Вдоль реки ırmak boyunca
Мимо вокзала garın önünde (geçip gitme)
Среди друзей arkadaşlar arasında
посреди зала salonun ortasında
против двери kapının karşısında
напротив двери kapının karşısında
внутри квартиры dairenin içinde
вне сада bahçenin dışında
Где находится ваш дом? Eviniz nerededir?
Наш дом находится около школы Evimiz okulun yanında bulunuyor
Где ты живёшь? Nerede yaşıyorsun?
Я живу возле школы Okulun yanında yaşıyorum
Где ваш учитель? Öğretmeniniz nerededir?
Он стоит у двери. Öğretmenimiz kapının yanındadır
Yukarıdaki örnek cümlede de görüldüğü gibi y edatı bir eşyanın ya da şahsın başka bir eşya yanında bulunması veya orada bir aktivitede bulunması durumunu bildirir. Где ve у кого sorularına cevap verirken kullanılır.
Где стоит диван? Divan nerededir?
Диван стоит у шкафа Divan rafın yanında duruyor
У кого вы были вчера? Dün akşam kimin yanındaydınız?
Вчера мы были у друга Dün biz arkadaşımızın yanındaydık
У EDATININ DĐĞER KULLANIM DURUMLARI
Bir eşyanın sahibini bildirirken у кого (kim sahip, kimin var) soru sözcüğüne cevapta у edatı kullanılır. “Sahip olmak” anlamına gelen “var” olmak (быть) fiili kullanılır.
У кого есть русский учебник? Kimin Rusça ders kitabı var?
У студента есть русский учебник. Öğrencinin Rusça ders kitabı vardır
У кого будет новый автомобиль? Kimin yeni arabası olacak?
У меня будет новый автомобиль. Benim yeni arabam olacak.
Вокруг edatının kullanılması
Bu edat bir şeyin çevresinde olma anlamı verir.
Дети играют в футбол вокруг парка. Çocuklar parkın etrafında futbol oynuyorlar
Спортсмены занимаются вокруг озера
Sporcular gölün çevresinde çalışıyorlar
Вдоль edatının kullanılması
Bu edat bir şey boyunca anlamı verir.
Мы ехали в деревню вдоль дороги леса. Köye orman yolu boyunca geldik
Мимо Edatının Kullanılması
Bu edatın yanında kıyısında anlamı vardır
Однажды она прошла мимо нашего дома Bir seferinde bizim evin yanından geçti.
Посреди
Bu edatın bir şeyin ortasında olma anlamı vardır
Где стоит памятник Ататюрка? Atatürk heykeli nerededir?
Памятник Ататюрка стоит посреди площади. Atatürk heykeli meydanın ortasında bulunmaktadır
Среди
Bu edat bir şeyin ya da kişilerin arasında olma anlamında kullanılır.
Среди нас я самый младший. İçimizde en genç benim
Поиши книгу среди своих вещей. Kitabı eşyalarının içinde ara
Напротив
Bu edat bir şeyin birisinin karşısında olma anlamında kullanılır.
Он стоит напротив меня. Benim karşımda duruyor
Машина остановилась напротив остановки. Araba durağın karşısında durdu.
Против
Bu edat bir şeyin ya da birisinin karşısında olma(soyut anlamda) anlamında kullanılır
Мартин Лютер Кинг всегда был против расизма. Martin Luther daima ırkçılığa karşı olmuştur.
YÖN GÖSTEREN EDATLAR
из/изо -den dan anlamı
из класса sınıftan
Откуда вышли студенты? Öğrenciler nereden çıktılar?
Студенты вышли из класса. Öğrenciler sınıftan çıktılar
с/со -den -dan
с полки raftan
Откуда он взял газету? Gazeteyi nereden aldı?
Он взял газету с полки. Gazeteyi raftan aldı
из-за arkasından
из-за горы dağlarından arkasından
Солнце появилось из-за горы Güneş dağların arkasından çıktı.
из-под altından
Кошка выскочила из-под стола. Kedi masanın altından fırladı
От Edatının Kullanılması
Bu edat bir canlı kişiden dönmeyi uzaklaşmayı ifade eder.
Я вернулся от мамы. Annemden döndüm
Он пришел от товарища. Arkadaşından geldi.
İki yer arasındaki uzaklığı bildirmede от edatı до (-e kadar) edatı ile birlikte kullanılır.
От Анкары до Станбула 451 километр. Ankara İstanbul arası 451 kilometredir (Ankara’dan İstanbul’a 451 kilometre)
ZAMAN BİLDİREN EDATLAR
Aşağıdaki edatlar -когда (ne zaman) sorusuna cevap verirken -in hali’ nde kullanılırlar.
c (co) -den, dan itibaren
Когда открывается магазин? Dükkan ne zaman açılıyor?
Магазин открывается с восьми часов. Dükkan 8’de açılıyor (Dükkan 8’den itibaren açık)
до -e kadar
Когда все были готовы? Her şey ne zaman hazır oldu?
Все были готовы до приезда министра. Bakan gelene kadar her şey hazır oldu.
с…до -den, dan itibaren -e kadar
Когда вы работаете? Ne zaman çalışıyorsunuz?
Мы работаем с девяти утра до девяти вечера. Biz sabah 10 dan akşam 10 a kadar çalışıyoruz.
после arkasında
Когда они поедут на море? Ne zaman denize gidiyorlar?
Они поедут на море после июня. Denize haziran ayından sonra gidecekler
накануне arifesinde, öncesinde
Когда вы зайдёте ко мне? Bana ne zaman uğrayacaksınız
Я зайду к вам накануне праздника. Size bayram arifesinde uğrayacağım
SEBEP BİLDİREN EDATLAR
Aşağıdaki edatlar (neden) sorusuna cevap verirken -in halinde kullanılırlar.
из-за (Birisinin veya bir şeyin yüzünden anlamlarını karşılamada bu edat kullanılır)
Почему ты не пришёл вчера? Dün neden gelmedin?
Я не смог прийти из-за дождя Yağmur yüzünden gelemedim
Я не пришёл из-за матери, она меня не разрешила. Annemin yüzünden gelemedim, bana izin vermedi
из sebebiyle
Почему он решил уехать? Neden gitmeye karar verdi
Он решил уехать из любви к ней Ona olan sevgisi yüzünden gitti.
от -den, dan dolayı
Почему он так кричит? Neden böyle bağırıyor?
Он кричит от боли. O acıdan bağırıyor
с -den, dan dolayı
Почему она плакала? Neden ağladı?
Она плакала с горя. Üzüntüden ağladı
AMAÇ BİLDİREN EDATLAR
Для
Bir hareketin bir şahıs ya da şeyin yararına olması ifade edilirken bu edat kullanılır. Для кого (kimin için), Для чего (neyin için) sorularına cevap verirken de bu edat kullanılır.
Для кого этот подарок? Bu hediye kimin için?
Этот подарок для моего мужа. Bu hediye kocam için
Для чего ты идёшь на вокзал? Gara ne için gidiyorsun?
Я иду на вокзал встретить маму. Gara annemi karşılamaya gidiyorum
Ради uğruna
Ради чего он оставил работу? Ne uğruna işi bıraktı?
Он оставил работу ради спокойствия. Đşi huzura kavuşmak uğruna bıraktı
от karşı (soyut)
От чего это лекарство? Bu ilaç ne ilacıdır ( Bu ilaç neye karşıdır)
Это лекарство от гриппа Bu ilaç grip ilacıdır ( Bu ilaç gribe karşıdır)
Без
Bu edat bir şahsın ya da bir şeyin yoksunluğu ve olmayışı ifade edilirken bu edat kullanılır
Я люблю пить чай без сахара. Ben çayı şekersiz içmeyi severim
Он пришёл в кино без билета. Tiyatroya biletsiz geldi
Студент говорил по-русски без ошибок. Öğrenci Rusça’yı hatasız konuştu
Кроме
Bu edat -den başka anlamı verir.
Кроме ключа в кармане была мелочь. Anahtardan başka cebinde bozuk para vardı
Кроме арбуза я люблю яблоки. Karpuz dışında elmayı da severim
Вместо Yerine
Ты иди вместо меня. Benim yerime sen git
Вместо карандаша возьмём ручку. Kurşun kalem yerine tükenmez kalem alalım