Sofistler, düşünürlerin o zamana kadar üzerinde durmadıkları kültür, ahlak ve siyasetle ilgili sorunları ele alıp tartışmış, bu konuları felsefeye kazandırmışlardır. Bu, felsefenin gelişmesi açısından büyük bir katkıdır.
Bu parçada felsefi düşünmenin gelişmesinde aşağıdakilerden hangisinin öneminden söz edilmektedir?
? Bir felsefi soruna yeni bir cevap aramanın
? Bir felsefi konuyu tüm yönleriyle ele almanın
? Felsefi sorunları birden fazla yöntemle incelemenin
? Felsefenin tartıştıgı konular evrenini genişletmenin
? Bir konuda, diğer filozofların da onaylayacağı görüşler oluşturmanın
Stoacı görüşe göre, insan dünya sahnesinde yalnızca bir oyuncudur. Oynayacağı rolü seçemez, oyuna müdahale edemez. Her insanın bu sahne içinde ne yapacağını evrensel akıl belirler. Kişinin kontrol edebileceği tek şey vardır: kendi tavırları ve tutkuları. Insan kendisine ne rol verilmişse onunla yetinmeli; sahip olamayacağı şeyler için açlık ve kıskançlık duymamalıdır.
Stoacıların bu görüşünün dayandığı temel varsayım aşağıdakilerden hangisidir?
? Erdem, özgür iradenin ahlakça iyi olana yönelmesidir.
? Olayları önceden kestirebilirsek onları yönlendirebiliriz.
? Insanlar, davranışlarını başkalarına örnek olacak biçimde düzenlemelidirler.
? Insanın, kendine bırakılmış küçük bir alan dışında, karğı konulamaz bir yazgısı vardır.
? Duyuların bize sağladığı bilgiler ile aklın sağladığı bilgiler sürekli çatışır.
Hobbes’a göre, insan bencildir ve onun bütün eylemleri bu bencil doğasının arzularını tatmin etmeye yöneliktir. Bu durum, çıkar çatışması yüzünden insanların birbiriyle sürekli savaş halinde olmasına yol açar. Insanları bir arada tutabilmek için, devlet tek bir gücün egemenliğine dayanmalıdır. Locke insanların, doğaları gereği iyi olduğunu; bunun sonucu olarak, ilişkilerinin iyi niyet, yardımlaşma ve işbirliğine dayandığını ileri sürer. Insanlar arasındaki iyi ilişkilerin sürdürülebilmesi, tek bir gücün değil, çoğunluğun egemen olduğu bir devlet düzeniyle mümkündür.
Bu bilgilere göre, Hobbes ve Locke’un devlet anlayışlarındaki fark, aşagıdakilerden hangisinin farklı oluşundan kaynaklanmaktadır?
? Insanın psikolojik yapısı ve özelliklerine ilişkin görüşlerinin
? Toplumsal düzenlemelerin gerekli olup olmadığı konusundaki inançlarının
? Çevrelerindeki insanlarla karşılıklı ilişkilerinin
? Insanlığın geleceğiyle ilgili beklentilerinin
? Yaşadıkları çağa egemen olan siyasi görüçlerin
Birçok filozof kendinden önce gelenlerin görüşlerinden farklı, kimi zaman onlara zıt bir görüşle ortaya çıkmış; kendinden sonra gelen filozoflar tarafından reddedilme kaderiyle de karşılaşmıştır. Bir bakıma, filozofun, felsefede kendisine kadar olan gelişmeleri ve savları gözden geçirerek yeni bir felsefe sistemine ulaşma çabası içinde oldugu söylenebilir.
Bu parçada aşağıdaki görüşlerden hangisi vurgulanmaktadır?
? Felsefede üretilen bilgiler, doğruluğu ya da yanlışlığı tartışılmaz niteliktedir.
? Her felsefe akımı kendi içinde düzenli ve tutarlı bir bilgi bütünüdür.
? Her felsefe sistemi onu oluşturan düşünürün kişiligini yansıtır.
? Filozoflar, felsefedeki bilgi birikimini sorgulayarak kendi görüşlerini oluşturmaya çalışırlar.
? Felsefi görüşler, evreni ve varlıgı bir yönüyle degil bütünüyle açıklamaya çalışır.
Thales’e göre evrendeki her şey tek bir ana maddeden türemiştir. Anaksimenes ve Anaksimandros, Thales’in bu görüşünü paylaşmakla birlikte, ana maddenin niteliği konusunda onunkinden çok farklı görüşler ortaya atmışlardır. Burada asıl önemli olan, Anaksimenes ve Anaksimandros’un Thales’in savını herhangi bir otoriteye ters düştüğü gerekçesiyle reddetmek yerine, mantık ve deneyimlere aykırı olduğunu göstererek çürütmeye çalışmalarıdır. Bu tavır o dönem için çok yenidir. Çünkü o güne kadar, evrenle ilgili her şey dogaüstü güçlere bağlanarak inanç konusu kabul edilmiş ve hiçbir zaman tartışılmamıştır.
Bu parçaya göre, Anaksimenes ve Anaksimandros aşağıdakilerden hangisine öncülük etmişlerdir?
? Bilgiye değer veren toplum düzeni arayışlarına
? Akılcı gerekçelere ve olgulara dayalı eleştiriye
? Devlet otoritesine karşı çıkan görüşlere
? Deneysel yöntemle yapılan araştırmalara
? Meslektaşlar arasında dayanışmaya
Bir düşünür, duyuları küçümseyen salt akılcı görüşe karşı, duyuların agzından şöyle söylemektedir: “Zavallı akıl, beni çürütmek için dayandığın kanıtları yine benden alıyorsun.”
Düşünürün bu sözle anlatmak istediği aşagıdakilerden hangisidir?
? Insan, duyularından gelen bilgiyi edilgen biçimde almaz; onları şüphenin ve aklın süzgecinden geçirerek yorumlar.
? Doğadaki her şey, duyularla algılanması olanaksız olan ve hiçbir zaman degişmeyen bir ilk maddeden oluşmuştur
? Duyulardan gelen bilginin doğru olup olmadığı, yine duyulardan gelen başka bilgilerin kullanılmasıyla anlaşılır.
? Duyular, duyu organlarına yani bedenimize bağlı olduğu için sınırlıdır; akıl ise maddesel olmadıgı için sınırsızdır.
? Duyular bize olayların gerçek nedenlerini söyleyemez; olayların özü ancak akılla kavranabilir.
Estetik, güzel üzerine düşünme çabasıdır. Refik Fersan’ın bir saz semaisi, Mikelanj’ın bir heykeli güzel olduğu, bizde hoş ve soylu duygular uyandırdığı gibi, bir atın yürüyüşü veya bir kentin sokakları da güzel olabilir ve bizde benzeri duygular uyandırabilir. Estetik, güzeli bütün alanlarda, sanat felsefesi ise yalnızca sanat yapıtları çerçevesi içinde sorgular. Başka bir deyişle, sanat felsefesi, estetiğin kavram ve problemlerini sınırlı bir alanda inceler.
Bu parçaya dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
? Sanat yapıtı doğadaki güzelin, sanatçının yorumuyla yansıtılmasıdır.
? Güzel, hem estetiğin hem de sanat felsefesinin konusu olabilir.
? Sanat felsefesinde ele alınan bazı kavramlar, estetiğin kapsamına da girer.
? Estetik, doğadaki veya çevremizdeki bir olayın güzel olup olmadığını sorgulayabilir.
? Güzellik sanat ile sınırlı degildir; başka alanlarda da söz konusudur.
Sokrates, konuşmalarında, kendisinin hiçbir şey bilmediği gerekçesiyle, karşısındaki kişiye sorular yöneltir. Bu sorular ve onlara aldığı cevaplarla, önce, o kişinin ortaya koyduğu düşüncenin üstün- körülüğünü, temelsizliğini gösterir. Sorularına devam ederek, konuştuğu kişinin doğru düşünceye ulaşmasına yardımcı olur. Kendi deyişiyle “ruhta uyku halinde bulunan düşünceleri doğurtmaya” ugraşçır.
Sokrates’in bu yaklaçımının temelinde açagıdaki görüşlerden hangisi vardır?
? Apaçık olmayan gerçeklere, erdemli kişiler gibi, erdemsiz kiçiler de ulaşabilir.
? Bilgi, karşıt görüşlerin uzlaştırılmasıyla oluşur.
? Saklı olan doğrular, insanın sorgulama yoluyla düşündürülmesi sonucu ortaya çıkarılabilir.
? Bilgiye, o konuda uzman kişilerin görüşleri alınarak ulaşılır.
? Doğrular, duyularımızın ve aklımızın kavrayabilme gücüyle sınırlıdır.
Bir bilimsel bilgi ürettiğini iddia eden kişi, iddiasını, bilimle ugraşan başka kişilerin de gerçekleştirebileceği gözlem ve deneylere veya onaylayacağı mantıksal çıkarımlara dayanarak belgelemekle yükümlüdür. Bilim çevrelerinin yeterince belgelenmiç saymadığı hiçbir iddia, bilimsel bilgi olarak kabul edilmez.
Bu parçaya dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine varılabilir?
? Bilimsel bilgi, olaylar arasındaki ilişkileri açıklayarak bu olayların kontrol edilebilmesini sağlar.
? Bilim genelleyicidir; tek tek olgularla degil, aynı türden olguların ortak yönleriyle ilgilenir.
? Bilimsel bilgi olgulara dayalı, tekrarlanabilir ve nesnel ölçütlerle denetlenebilir niteliktedir.
? Bilim, insanın, çevresinde olanları anlama ve açıklama ihtiyacından doğmuştur.
? Bilimsel bilgiler doğru olarak kabul edilen birtakım temel varsayımlara dayanır.
Bir düşünüre göre, ahlaki değerler doğru ya da yanlışı, bireylerin kanılarından bağımsız olarak belirler. Örnegin “Öldürmek kötüdür.” yargısı, tıpkı “Üçgenin iç açılarının toplamı 180° dir.” yargısı gibi, doğruluğu insanların duygu ve egilimlerine göre degişmeyen bir yargıdır.
Bu düşünür, ahlak değerlerinde hangi özelliğin bulundugunu öne sürmektedir?
? Insanlar arasındaki ilişkileri yönlendirme
? Erdemli yaşamanın bir aracı olma
? Tanımlanamaz nitelikte olma
? Nesnel olma
? Zamanla degişme
0
0
Average Rating