KANAMALARDA İLKYARDIM
Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına
vücudun içine veya dışına doğru doğru akmasıdır.
KANAMA NEDİR?
Kanamanın hızına,
Vücutta kanın aktığı bölgeye,
Kanama miktarına,
Kişinin fiziksel durumu ve yaşına.
Kanamanın ciddiyeti aşağıdaki durumlara bağlıdır;
Vücutta kanın aktığı bölgeye göre 3 çeşit kanama vardır:
Dış kanamalar: Kanama yaradan vücut dışına doğru olur.
- İç kanamalar: Kanama vücut içine olduğu için gözle
görülemez. - Doğal deliklerden olan kanamalar: Kulak, burun, ağız, anüs,
üreme organlarından olan kanamalardır.
KANAMA ÇEŞİTLERİ
ATARDAMAR-TOPLARDAMAR-KILCAL
KANAMA
Atardamar kanamaları kalp atımları ile uyumlu
olarak kesik kesik akar ve açık renklidir.
Toplardamar kanamaları ise koyu renkli ve
sızıntı şeklindedir. Kılcal damar kanaması küçük
kabarcıklar şeklindedir.
Kanamanın değerlendirilmesinde, şok
belirtilerinin izlenmesi çok önemlidir.
Vücutta baskı uygulanacak noktalar nelerdir?
1-Boyun : Boyun atardamarı (şah damarı) baskı
yeri
2-Köprücük kemiği üzeri : Kol atardamarı
baskı yeri
3-Koltukaltı : Kol atardamarı baskı yeri
4-Kolun üst bölümü : Kol atardamarı baskı yeri
5-Kasık : Bacak atardamarı baskı yeri
6-Uyluk : Bacak atardamarı baskı yeri
VÜCUTTAKİ BAŞINÇ NOKTALARI
boyun
üst kol
ayak bileği
el bileği
bacağın iç
kısmı
köprücük kemiği üzeri
diz kapağı
arkası
dirsek iç kısmı
şakak bölgesi
kasık
bölgesi
Kanamalarda ilkyardım uygulamaları nelerdir?
Dış Kanamalarda İlkyardım:
İlkyardımcı kendini tanıtır ve hasta yaralı
sakinleştirilir,
Hasta/ yaralı sırt üstü yatırılır,
Hasta/yaralının durumu değerlendirilir AB(ABC),
Tıbbi yardım istenir (112),
Yara ya da kanama değerlendirilir,
Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır,
Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basıncı
arttırılır,
Gerekirse bandaj ile sararak basınç uygulanır,
Kanayan yere en yakın basınç noktasına baskı
uygulanır,
Kanayan bölge yukarı kaldırılır,
Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek
ilkyardımcı varsa, yaralı güç koşullarda bir
yere taşınacaksa, uzuv kopması varsa ve/veya
baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli
olmuyorsa turnike uygulanır,
Kanayan bölge dışarıda kalacak şekilde
hasta/yaralının üstü örtülür,
Şok pozisyonu verilir,
Kanamalarda ilkyardım uygulamaları nelerdir?
Yapılan uygulamalar ile ilgili bilgiler (boğucu sargı uygulaması
gibi) hasta/yaralının üzerine yazılır,
Yaşam bulguları sık aralıklarla (2-3dakikada bir) değerlendirilir
Hızla sevk edilmesi sağlanır.
Ayaklar 30 cm yukarı kaldırılır
2-3 dakikada bir yaşam bulguları değerlendirilir.
Kanamalarda ilkyardım uygulamaları nelerdir?
İç kanamalarda ilkyardım:
Hasta/yaralının bilinci ve AB si değerlendirilir,
Üzeri örtülerek ayakları 30 cm yukarı kaldırılır,
Tıbbi yardım istenir (112),
Asla yiyecek ve içecek verilmez,
Hareket ettirilmez (özellikle kırık varsa),
Yaşamsal bulguları incelenir,
Sağlık kuruluşuna sevki sağlanır.
Turnike uygulamasında dikkat edilecek hususlar neler olmalıdır?
Turnike uygulamasında kullanılacak malzemelerin genişliği en az 8–10 cm olmalı,
Turnike uygulamasında ip, tel gibi kesici malzemeler kullanılmamalı,
Turnikeyi sıkmak için tahta parçası, kalem gibi malzemeler kullanılabilir,
Turnike kanama duruncaya kadar sıkılır, kanama durduktan sonra daha fazla
sıkılmaz,
Turnike uygulanan bölgenin üzerine hiçbir şey örtülmez,
Turnike uygulamasının yapıldığı saat bir kağıda yazılmalı ve yaralının üzerine
asılmalı,
Uzun süreli kanamalardaki turnike uygulamalarında, kanayan bölgeye göre 15-20
dakikada bir turnike gevşetilmeli,
Turnike uzvun koptuğu bölgeye en yakın olan ve deri bütünlüğünün bozulmamış
olduğu bölgeye uygulanır.
Turnike, kol ve uyluk gibi tek kemikli bölgelere uygulanır, ancak önkol ve bacağa
el ve ayağın beslenmesini bozabileceği için uygulanmaz. Uzuv kopması
durumlarında, önkol ve bacağa da turnike uygulanabilir
BOĞUCU SARGI (TURNİKE) UYGULAMA TEKNİĞİ
1- İlkyardımcı eline geniş, kuvvetli ve esnemeyen bir sargı alır,
2- Şerit yarı uzunluğunda katlanır, uzuv etrafına sarılır,
3- Bir ucu halkadan geçirip çekilir ve iki ucu bir araya getirilir,
4- Kanamayı tamamen durduracak yeterlikte sıkı bir bağ atılır,
-Sargının içinden sert cisim (kalem gibi) geçirilir ve uzva paralel konuma
getirilir,
-Kanama durana kadar sert cisim döndürülür,
5- Sert cisim uzva dik konuma getirilerek sargı çözülmeyecek şekilde tespit
edilir,
6- Hasta/yaralının elbisesinin üzerine, adı ve turnikenin uygulandığı zaman
(saat ve dakika) yazılı bir kart iğnelenir,
7- Çok sayıda yaralı olduğunda, yaralının alnına rujla veya sabit kalemle
“turnike” veya “T” harfi yazılır,
8- Hasta/yaralı pansuman ve turnikesi görülecek şekilde battaniye ile sarılır,
Turnike 15-20 dakika aralıklarla gevşetilir, sonra tekrar sıkılır.
EĞER; UZUV KOPMASI VAR İSE;
Kopan parça temiz su geçirmez ağzı kapalı bir plastik torbaya
yerleştirilir,
Kopan parçanın konduğu torba buz içeren ikinci bir torbanın içine
konur,
Kopmuş uzuv parçasının konduğu plastik torba ağzı kapatıldıktan
sonra, içerisinde 1 ölçek suya 2 ölçek buz konulmuş ikinci bir
torbaya ya da kovaya konulur. Bu şekilde, kopmuş uzuv parçasının
buz ile direkt teması önlenmiş ve soğuk bir ortamda taşınması
sağlanmış olur.
Torba hasta/yaralı ile aynı vasıtaya konur, üzerine hastanın adı ve
soyadını yazılır, en geç 6 saat içinde sağlık kuruluşuna sevk edilir,
Tıbbi birimler haberdar edilir (112).
Şok nedir?
Kalp-damar sisteminin yaşamsal organlara uygun oranda kanlanma
yapamaması nedeniyle ortaya çıkan ve tansiyon düşüklüğü ile seyreden
bir akut dolaşım yetmezliğidir.
Kardiyojenik şok (Kalp kökenli)
Hipovolemik şok (Sıvı eksikliği)
Toksik şok (Zehirlenme ile ilgili)
Anaflaktik şok (Alerjik)
Kaç çeşit şok vardır?
Şok belirtileri nelerdir?
Kan basıncında düşme
Hızlı ve zayıf nabız
Hızlı ve yüzeyel solunum
Ciltte soğukluk, solukluk ve nemlilik
Endişe, huzursuzluk,baş dönmesi,
Dudak çevresinde solukluk ya da morarma
Susuzluk hissi
Bilinç seviyesinde azalma
Şokta ilkyardım uygulamaları nelerdir?
Kendinin ve çevrenin güvenliği sağlanır,
Hava yolunun açıklığı sağlanır,mümkün olduğunca temiz hava
soluması sağlanır,
Varsa kanama hemen durdurulur,şok pozisyonu verilir,
Hasta/yaralı sıcak tutulur,hareket ettirilmez,
Sağlık kuruluşuna sevki sağlanır (112),
Hasta/yaralının endişe ve korkuları giderilerek psikolojik
destek sağlanır.
Şok Pozisyonu Nasıl Verilir?
Hasta/yaralı düz olarak sırt üstü yatırılır,
Hasta/yaralının bacakları 30cm kadar yukarı kaldırılarak, bacakların
altına destek konulur (Çarşaf, battaniye yastık, kıvrılmış giysi vb.),
Üzeri örtülerek ısıtılır,
Yardım gelinceye kadar hasta / yaralının yanında kalınır,
Belli aralıklarla (2–3 dakikada bir) yaşam bulguları değerlendirilir.
DOĞAL DELİKLERDEN ÇIKAN KANAMALARDA İLKYARDIM
Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,
Oturtulur,
Başı hafifçe öne eğilir,
Burun kanatları 5 dakika süre ile sıkılır,
Uzman bir doktora gitmesi sağlanır.
Burun kanamalarında ilkyardım;
Kanamalarda Üçgen Bandaj Uygulaması Nasıl Yapılmalıdır?
Parmaklar, üçgenin tepesine gelecek şekilde el üçgen sargının üzerine
yerleştirilir.
Üçgenin tepesi bileğe doğru katlanır.
Elin sırtında, üçgenin uçları karşı karşıya getirilir ve çaprazlanır,
bilek seviyesinde düğümlenir.
Elde üçgen bandaj uygulama:
Kanamalarda Üçgen Bandaj Uygulaması Nasıl Yapılmalıdır?
Ayak, üçgenin üzerine düz olarak, parmaklar üçgenin tepesine bakacak şekilde
yerleştirilir.
Üçgen bandajın tepesini ayağın üzerinde çaprazlayacak şekilde öne doğru
getirilir.
İki ucu ayak bileği etrafında düğümlenir.
Ayağa üçgen bandaj uygulama:
Kanamalarda Üçgen Bandaj Uygulaması Nasıl Yapılmalıdır?
Üçgenin tabanı dizin 3–4 parmak altında ve ucu dizin üzerine gelecek
şekilde yerleştirilir.
Dizin arkasından uçları çaprazlanır, dizin üstünde uçları düğümlenir.
Dize üçgen bandaj uygulama:
Kanamalarda Üçgen Bandaj Uygulaması Nasıl Yapılmalıdır?
Üçgenin tepesi omuza yerleştirilir ve tabanı göğsü saracak
şekilde sırtta düğümlenir.
Bu düğüm ile üçgenin tepesi, bir başka bez kullanılarak
birbirine yaklaştırılarak bağlanır.
Göğse üçgen bandaj uygulama:
Kanamalarda Üçgen Bandaj Uygulaması Nasıl Yapılmalıdır?
Üçgenin tabanı uyluğun alt kısmının etrafında düğümlenir,
tepesi ise belin etrafını saran bir kemer ya da beze
bağlanır.